ʻAukelenuiaʻīkū: Mokuna ʻUmi Kūmāono

Ma hope o ko Nāmakaokahaʻi ʻae ʻana iā ʻAukelenuiaʻīkū e holo i Kuaihelani, hele akula ʻo ʻAukelenuiaʻīkū e haʻi i nā kaikoʻeke i kona hele. ʻO ia ʻo Kānemoe, Kāneʻāpua, Lēʻāpua, Kahaumāna. ʻĪ aku ʻo ʻAukelenuiaʻīkū i nā kaikoʻeke, “E hele ana au i ka ʻāina ʻo Kuaihelani e ʻike ai i nā mākua o kākou.” A lohe nā kaikoʻeke, ʻae maila. A ʻo Kānemoe, ʻo ka mua loa, ʻo ia kai ʻōlelo mai e holo pū me ʻAukelenuiaʻīkū i Kuaihelani.

E pono naʻe e ʻōlelo kākou no Kānemoe ma mua, i ʻole ʻoukou e haʻohaʻo, e ka poʻe e heluhelu ana. Ua ʻōlelo ʻia ma loko o kēia moʻolelo, ua hana ʻo Kānemoe ma kona maʻalea. He mea makaʻu loa ia i ko Nāmakaokahaʻi leo i kona mau kaikunāne. A no ka makaʻu o Kānemoe iā Nāmakaokahaʻi, no laila, noʻonoʻo ihola ia penei: e hiki iā ia ke hana i kona ʻuhane i kino ʻokoʻa, i pani nona e noho ai ma hope i ka wā e hea mai ai ʻo Nāmakaokahaʻi. No laila, ua hana ʻia ko Kānemoe ʻuhane ma ʻaneʻi i kino maoli. No laila, e hoʻolohe kākou i ka moʻolelo.

Unuhi aʻela ʻo Kānemoe i kona ʻuhane, a noho ihola me he kino kanaka ala. Kāhea akula ʻo Kānemoe e like me kā Nāmakaokahaʻi kāhea ʻana, penei: “Kānemoe, Kāneʻāpua, Lēʻāpua, Kahaumāna.” Ō like maila lākou a pau loa, ʻo nā kino maoli ʻekolu, ʻo ke kino ʻuhane hoʻokahi. Ua like nō nā leo o lākou ʻaʻole naʻe i ikaika loa. No laila, noho hou lāua ma muli o kā Kānemoe ʻōlelo, e ʻōlelo ana, “A ikaika ka leo o ka ʻuhane, a laila, holo kāua i Kuaihelani.”

A pau kēia mau mea iā lāua, holo akula lāua a noho i Kuaihelani. ʻElua pō, ʻelua ao, hiki lāua i Kuaihelani. Ma ko lāua hiki ʻana i Kuaihelani, nānā akula lāua. ʻAʻohe kū mai o ka hale, ʻaʻohe kanaka māʻalo mai, ʻaʻohe mea kani, ʻaʻohe maikaʻi o ka ʻāina; he nāhelehele wale nō. A ʻike lāua i ke kanaka ʻole, iho akula lāua i lalo i ka lua o ka moʻo e noho ana, ʻo ia ʻo Kamoʻoʻīnanea, kēlā kupunawahine o ʻAukelenuiaʻīkū a kākou i ʻōlelo mua ai ma ka hoʻomaka ʻana o kēia moʻolelo.

A hiki lāua i ka lua, kāhea ihola ʻo ʻAukelenuiaʻīkū, “E Kamoʻoʻīnanea ē!” ʻAʻole he leo i ʻōlelo mai, no laila, manaʻo lāua ua make. ʻO ke kumu naʻe o kēia lohe ʻole o Kamoʻoʻīnanea, ua hoʻokuʻi ke koʻa o ka honua me ke koʻa o kona lae. No laila, lohe ʻole i ka leo kāhea o ka moʻopuna o ʻAukelenuiaʻīkū. I ia wā, kū aʻela ʻo ʻAukelenuiaʻīkū a hehi ihola me kona ikaika loa i luna o ke koʻa e pili ana i ka honua a me ka lae o kona kupunawahine, a haʻihaʻi ihola, a waiho wale ke kino o ke kupunawahine o Kamoʻoʻīnanea.

A ʻike ʻia ke kino o Kamoʻoʻīnanea, ua hele a wīwī, ʻaʻohe kino. Kāhea ihola ʻo ʻAukelenuiaʻīkū, “E Kamoʻoʻīnanea ē!”

Ō aʻela ʻo Kamoʻoʻīnanea, “Ō.” Nānā aʻela ia, ʻo kāna moʻopuna ʻo ʻAukelenuiaʻīkū. Aloha aʻela ia, “E walina ʻoe.”

ʻŌlelo aʻe ke kupunawahine, “He aha ka huakaʻi i hiki mai ai?”

“I hoʻi mai e ʻike iā ʻoukou.” Nīnau hou aku ʻo ʻAukelenuiaʻīkū, “ ʻAuhea ʻo ʻĪkū mā?”

ʻĪ mai ʻo Kamoʻoʻīnanea, “Aia i Kauaʻi kahi i noho ai. ʻO ke kumu o ka hele, ʻo ka naʻauʻauā iā ʻoukou, i nā keiki, no ka pau loa i ka hele. I ka hiki ʻana aku nei o ko makuakāne, o ʻĪkū, i Kauaʻi, kaua ihola me ko Kauaʻi aliʻi, me Kūkoaʻe. A lanakila ʻo ʻĪkū, noho ihola ia he aliʻi no Kauaʻi. A ma hope o kēia noho ʻana, ua kaua hou lāua no ko kaikuahine, i ka wahine maikaʻi, a ua pio ko makuakāne, ʻo ʻĪkū, iā Mākūkoaʻe.”

ʻO ia ka pau ʻana o kēia moʻolelo.