Punia: Mokuna ʻEkahi

E noho ana ma kekahi wahi ma uka o Kohala, i kēlā au kahiko loa o ka ʻāina, he kāne me kāna wahine. ʻO ka inoa o ke kāne, ʻo ia nō ʻo Leimakani. A ʻo ka inoa hoʻi o ka wahine, ʻo ia ʻo Hina. He lōʻihi nā lā o ko lāua noho ʻana me ka loaʻa ʻole o ka hua o ko lāua noho hoʻāo ʻana. ʻO ka hana maʻamau i kēia kanaka, ʻo ia nō ka mahiʻai ʻuala ma uka paha o Honoipu. A ʻo kāna lawaiʻa mau e hele ai, ʻo ia nō ka luʻu ula i kai o ia kahakai.

Iā lāua e noho ana me ka maikaʻi, ua hoʻomaka maila ʻo Hina e ʻono i ka niu. A ʻo ka pilikia o kēia ʻono a kāna wahine, he kapu loa ka ʻai ʻana o nā wāhine i ia au o ka ʻāina i ka niu. A ua hiki ʻole nō iā Leimakani ke hoʻokō i ka ʻono a kāna wahine, ʻoiai, he kanaka mālama ʻo ia i ke kapu o nā akua o ia au kahiko o ka ʻāina. A ma muli nō o ia kūlana o Leimakani, ua hiki ʻole iā ia ke ʻae aku e hoʻokō i ka ʻono a kāna wahine.

Ua ulu maila naʻe ke ʻano hoʻohuoi i loko o Leimakani, he ʻano hoʻokauhua keiki paha kēia a kāna wahine e ʻono nei, a ua waiho wale ihola nō naʻe i ia mea i loko ona. ʻAʻole nō hoʻi i lōʻihi nā lā ma hope o kēlā ʻono ʻana o Hina i ka niu, ua kamaʻilio hou maila nō ʻo ia i kāna kāne.

“E kuʻu kāne aloha, he mau lā lōʻihi loa aʻe nei nō hoʻi kēia o ko kāua noho hoʻāo ʻana, a he mea kupanaha nō hoʻi koʻu ʻono ʻana i ka niu hiwa ma mua aku nei. A i kēia manawa hoʻi, ua hele mai nei koʻu ʻono i ka maiʻa pōpōʻulu a kau i kuʻu maka. Ua ʻike nō hoʻi au he mea kapu ka ʻai ʻana o nā wāhine i ka niu a me ka maiʻa, a he aha lā ke ʻano o kēia ʻono kupanaha oʻu i kēia mau mea?”

“E kuʻu wahine aloha, eia paha nā ʻaumākua o kāua, ke hoʻāʻo nei i ko kāua manaʻo kūpaʻa ma hope o ke kapu o nā akua. A ke manaʻo nei nō au i ka wā āu e uhaʻi ai i ke kapu akua o nā kūpuna, e pōʻino ana paha ʻoe kuʻu Hina aloha, no laila, ʻuʻumi ʻia ka ʻono maiʻa ou e kuʻu wahine. ʻO ke kapu akua nō ka mea nui e mālama ai kāua.”

Ma muli o kēia mau ʻōlelo aʻo a kāna kāne aloha, ua hoʻomanawa-nui ihola nō ʻo Hina i ka ʻono o nā mea āna e ʻono hoʻokauhua ana. ʻAʻole nō i lōʻihi iho  nā lā ma hope mai, ua ʻono hou ihola nō ʻo Hina i kahi mea nō i hoʻokapu ʻia nō i nā wāhine o ia au kahiko o ka ʻāina, a ua ʻōlelo hou aku nō ʻo ia i kāna kāne iā Leimakani.

“E Leimakani ē, hele mai nei kā hoʻi kuʻu ʻono a nui i ka iʻa kūmū o ke kai. Ua hele mai nei kā hoʻi ka ʻono a kau i ka puʻu. A ua ʻike nō naʻe au he iʻa kapu nō ia, a i hoʻokapu ʻia hoʻi ma ke kānāwai kapu o nā akua o ko kākou mau kūpuna. A he aha lā ke ʻano o kēia mau hana hoʻopūhili a  ka pō iaʻu?”

Ma muli o kēia mau ʻōlelo a Hina i kāna kāne iā Leimakani, ua komo iho ke ʻano ʻānoninoni i loko o Leimakani. A ua hoʻoholo ihola ʻo ia e hele i mua o ka makāula o ko lākou wahi e nīnau ai i ke ʻano o kēia mau ʻono ʻano ʻē a kāna wahine. A ua ui akula ʻo ia i ka manaʻo o kāna wahine no kēia mea.

Ua ʻae koke maila nō kāna wahine no kēia manaʻo o kāna kāne. A ua kiʻi akula nō ʻo Leimakani i ka makāula e hele mai e nānā i kēia ʻano ʻono ʻāpiki a kāna wahine, a Hina. A ua lawe pū aku nō hoʻi ʻo Leimakani i nā mōhai  kūpono i ke kūlana o ka makāula, e like nō hoʻi me ke ʻano maʻamau o ia au kahiko o ka ʻāina.

I ka hōʻea ʻana aku o Leimakani i mua o ka makāula, ua hoʻomao-popo  koke maila nō ka makāula i ke ʻano o kāna huakaʻi, a ua kamaʻilio ʻē maila nō iā Leimakani. “E Leimakani ē, hele maila nō ʻoe ma mua, hahai maila nō ko ʻaumakua e hoʻopūnini nei iā Hina, kāu wahine. A ma kaʻu ʻike no kēia mau ʻono ʻano ʻē a Hina, eia i mua oʻu ka hiʻohiʻona o ke keiki a Hina. ʻAʻole kēia mau ʻono ʻano ʻē a Hina, kāu wahine, a he ʻono ʻokoʻa aʻe, akā, he hoʻokauhua keiki. A e loaʻa ana he keikikāne na ʻolua. Eia naʻe, e lilo ana ua keiki nei a ʻolua i keiki hoʻopāpā i ka mana o kahi mau kupua hoʻopōʻino o ka ʻāina. A e nui ana nō hoʻi kāna mau hana ʻano hoʻokalakupua i nā poʻe ʻeʻepa o ka ʻāina nei, a hōʻea loa aku nō hoʻi i ko ka moana mau poʻe ʻeʻepa.

“Eia pū nō hoʻi ʻolua ke hoʻāʻo ʻia nei e nā ʻaumākua akua o ko ʻolua mau kūpuna. A i mea e ʻike ʻia ai ko ʻolua mālama i nā kapu kānāwai akua o nā akua o nā kūpuna o kākou, e hoʻoikaika e Leimakani me kāu wahine e mālama i ke kapu akua, a e hoʻopōmaikaʻi ʻia mai ana nō ʻolua me ka hua o ko ʻolua pūhaka. ʻO kāu wahine nō paha, e Leimakani, ke ʻai i ka loaʻa a kā ʻolua keiki, a na ua keiki nei naʻe āu e hoʻopaʻi ka mea nāna e hoʻopōʻino i kou ola, e Leimakani.”

“E hoʻi e Leimakani, a noʻonoʻo i kēia mau mea aʻu e kamaʻilio nei iā ʻoe, a mai hoʻopua wale aku naʻe ʻoe i kou pōʻino i kāu wahine, iā Hina, o lilo auaneʻi ia i mea e hoʻopōʻino ai hoʻi i ka hua o kona ʻōpū.”

Me kēia mau ʻōlelo aʻo a ka makāula, ua hoʻokuʻu maila ʻo ia iā Leimakani e hoʻi no kona wahi i hele mai ai. A i kona hōʻea ʻana aku i mua o kāna wahine, ua   kaʻa ʻē maila nō ka nīnau ma ka ʻaoʻao o Hina no nā ʻōlelo a ka makāula. A ua hōʻike akula nō hoʻi ʻo Leimakani, e like nō hoʻi me nā ʻōlelo i hōʻike ʻia aʻe nei ma luna, a koe nō hoʻi nā mea a ka makāula i pāpā mai ai.

I ka lohe ʻana o Hina i nā ʻōlelo a ka makāula i hōʻike ʻia mai e kāna kāne, a ua lilo ihola ia i mea hauʻoli i kona manaʻo, ʻoiai, e loaʻa ana hoʻi ko lāua mea nāna e mālama i ko lāua mau lā palupalu. ʻAʻole naʻe ʻo Hina i noʻonoʻo mua, e haʻalele mai ana kāna kāne ma mua o ka wā e nui pono aʻe ai kā lāua keiki. A inā paha e lohe mua ʻo Hina i ia mea, ʻaʻole paha e nele kona hana naʻaupō, i mea e pōʻino ai ke ola o ke keiki āna e kōkō ana i loko o kona ʻōpū. ʻOiai, ua nui nō kona aloha i kāna kāne iā Leimakani, a he kāne hoʻi i pili aloha ʻia mai nā lā ʻōpio mai.

Na mua aku naʻe e hōʻike mai i ka hoʻokō ʻia o nā ʻōlelo wānana a ka makāula, no ka mea pili i ka moʻolelo o ka mea nona kēia hoʻonanea o kākou.